Kwiecień 2025

W kampanii prezydenckiej mocniej przebijają się postulaty antyekologiczne. Tematy klimatu i środowiska nie odegrały większej roli w dotychczasowych debatach. Kandydat PiS Karol Nawrocki oraz Marek Jakubiak z sejmowego koła „Wolni Republikanie” podkreślali konieczność odrzucenia Zielonego Ładu; Nawrocki opowiedział się za ogólnokrajowym referendum w tej sprawie i poparł kontynuację wydobycia węgla jako głównego źródła energii przed przejściem na atom. Wtórujący mu Jakubiak stwierdził, że w Polsce wystarczy węgla na 900 lat. Rafał Trzaskowski (KO), odpowiadając Grzegorzowi Braunowi (Konfederacja Korony Polskiej) w trakcie debaty „Super Expressu”, zadeklarował, że jego celem jest czyste powietrze. Poza tym on oraz pozostali kandydaci centrum i lewicy – Szymon Hołownia (Polska 2050), Magdalena Biejat (Lewica) i Adrian Zandberg (Razem) – ostrożnie poruszali tematy ekologiczne w obawie przed atakami prawicy, żerującej m.in. na problemie wysokich cen prądu. Smog raczej nie stanie się istotnym tematem końcówki kampanii, głównie z powodu niskiego społecznego zainteresowania w cieplejszych miesiącach oraz braku konkretnych propozycji programowych ze strony kandydatów.

Zakopane straciło prawo do pobierania opłaty miejscowej od turystów. Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) orzekł, że miasto nie ma podstaw prawnych do jej naliczania, ponieważ jakość powietrza w Zakopanem nie spełnia wymaganych standardów. Od 2007 r. miejscowości turystyczne mogą pobierać opłatę klimatyczną, jeśli poziom zanieczyszczeń nie przekracza dopuszczalnych norm. Dotychczas opłata w Zakopanem wynosiła 2 zł za dobę, co przekładało się na roczne wpływy do budżetu na poziomie 4,5 mln zł. Sprawa zaczęła się w 2015 r., gdy turysta Bogdan Achimescu zakwestionował zasadność opłaty w kontekście panującego w mieście smogu. Choć już w 2018 r. NSA przyznał mu rację, samorząd miejski wprowadził nową uchwałę i kontynuował pobieranie opłat. W 2023 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie ponownie uznał działania Zakopanego za niezgodne z prawem, a w tym roku NSA oddalił skargę kasacyjną miasta. Fundacja ClientEarth, wspierająca turystę, podkreśliła, że nie można żądać opłat za warunki, których się nie zapewnia. Miasto nadal pobiera opłatę miejscową, choć nie ma do tego podstaw prawnych.

Mobilne płuca Polskiego Alarmu Smogowego dotarły pod kancelarię premiera. Kampania „Zobacz czym oddychasz” to inicjatywa Polskiego Alarmu Smogowego (PAS), której celem jest zwiększenie świadomości społecznej na temat zanieczyszczenia powietrza. Pod budynkiem kancelarii aktywiści przypominali, że walka ze smogiem – poprzez przyspieszenie procesu wymiany źródeł ciepła i termomodernizacji – jest częścią umowy koalicyjnej między rządzącymi ugrupowaniami. Centralnym elementem akcji są mobilne instalacje w kształcie dwumetrowych płuc, które filtrują powietrze, wizualizując poziom smogu poprzez zmianę koloru. PAS apeluje do premiera o intensyfikację działań na rzecz poprawy jakości powietrza, w szczególności poprzez wsparcie termomodernizacji domów i likwidację przestarzałych kotłów, tzw. kopciuchów. Organizacja podkreśla, że obecny budżet programu „Czyste powietrze” jest niewystarczający, aby skutecznie wspierać gospodarstwa domowe w przejściu na czyste źródła energii. W ramach szóstej edycji kampanii instalacje odwiedziły 32 miejscowości w dziewięciu województwach, a w trakcie wszystkich edycji – ponad 170.

Komisja Europejska rozpoczęła prace nad rewizją systemu ETS. Ruszyły konsultacje, które mają zakończyć się w 2026 r. Zmiany obejmą wybrane przepisy ETS1, w tym kwestie ograniczania ucieczki emisji, integrację z lotnictwem, emisje ujemne oraz ewentualne objęcie systemem sektora odpadów i mniejszych instalacji ciepłowniczych. Konsultacje nie dotyczą ETS2 ani włączenia transportu morskiego do ETS1, jednak kilka krajów – w tym Polska – liczy, że rewizja ETS stworzy przestrzeń do modyfikacji ETS2, obejmującego emisje z transportu i mieszkalnictwa, na przykład poprzez stabilizację cen uprawnień i wydłużenie okresu wdrażania systemu. Komisja pozostaje sceptyczna wobec takich zmian, choć jej przewodnicząca Ursula von der Leyen przyznała, że ETS2 powinny towarzyszyć mechanizmy osłonowe. Równolegle prowadzone są ewaluacje Funduszu Innowacyjnego i Funduszu Modernizacyjnego – kluczowych dla transformacji energetycznej w Polsce – których przyszłość może zależeć od wyników obecnych konsultacji i nadchodzących negocjacji budżetowych.