Relacja
Wojna przemeblowała świadomość Europejczyków. Podczas panelu „Europa na długiej wojnie: strategia obronna dla kontynentu w potrzebie” Nathalie Tocci, dyrektorka Istituto Affari Internazionali, mówiła, że rosyjska agresja uświadomiła Europejczykom potrzebę pracy nad wspólnym bezpieczeństwem. Wcześniej tworzono europejskie instytucje odpowiedzialne za tę kwestię, ale nie wypracowywano ich z myślą o konflikcie konwencjonalnym. Równie znaczącym „przewrotem kopernikańskim” było zrozumienie, że nie można budować bezpieczeństwa w Europie z Rosją. Zdaniem profesora Queen Mary University Pierre'a Haroche'a potrzebne jest jednak bardziej wspólnotowe myślenie w niektórych krajach, np. we Francji, gdzie decydenci często myślą najpierw o tym, co jest dobre dla Paryża, a dopiero potem - co jest dobre dla wszystkich.
Nie powinniśmy rozdzielać współpracy w ramach NATO i autonomii strategicznej UE. Według Haroche'a wokół autonomii strategicznej można zintegrować wysiłki europejskie związane z bezpieczeństwem. Dzięki temu UE stanie się efektywnym aktorem w ramach NATO. Kluczowe będzie wzmocnienie europejskiego przemysłu zbrojeniowego. Jego zdaniem można rozważyć kwestię stworzenia unijnego budżetu obronnego - w tej wizji Sojusz odpowiadałby za planowanie strategiczne, UE zaś dostarczałaby sprzęt. Jednak zdaniem Dominika Jankowskiego, doradcy politycznego w Gabinecie Sekretarza Generalnego NATO, wymagałoby to zdecydowanego zwiększenia europejskich wydatków zbrojeniowych. Jankowski zwrócił też uwagę na potrzebę realizowania przez sojuszników założonych celów - nie tylko w zakresie finansowania, lecz także rozbudowy własnych zdolności obronnych.
NATO musi równoważyć teatr europejski i azjatycki. Jankowski podkreślił, że wsparcie Europy dla Ukrainy jest sposobem pokazania, jak w przyszłości mogłoby wyglądać wspieranie USA przez UE w sporze z Chinami. Współpraca Zachodu z Kijowem jest wielopoziomowa - obejmuje zarówno wprowadzanie sankcji, jak i pomoc sprzętową oraz szkoleniową. Według Tocci rosnące uzależnienie Europy od USA może mieć jednak niepożądane skutki, bo kolejni prezydenci Stanów Zjednoczonych mogą koncentrować się na Azji, co osłabi wsparcie Waszyngtonu dla Europy. Dlatego zdaniem Harroche'a horyzont europejskiego planowania strategicznego powinien uwzględnić to, że armia chińska do 2027 r. ma osiągnąć zdolności pozwalające zaatakować Tajwan.
Ukraina pewnie zmierza do Sojuszu. Jankowski powiedział, że „Ukraina będzie członkiem NATO”, choć nieznany jest dokładny kalendarz. To członkostwo zwiększy potencjał Europy w ramach NATO. Wojna zmieniła optykę różnych aliansów w ramach NATO co do rozszerzenia. Wcześniej to Waszyngton parł do rozbudowy organizacji, państwa Europy Środkowej wspierały tę politykę, natomiast kraje Europy Zachodniej blokowały proces. Dziś kraje środkowej i północnej Europy nadal wspierają rozszerzenie, Europa Zachodnia powoli przekonuje się do tego procesu, Stany Zjednoczone zaś próbują go hamować.
Partnerzy w UE i NATO muszą wspólnie wypracować strategie działania. Tocci uważa, że rosyjska agresja na Ukrainę udowodniła, że wypracowywane w okresie przedwojennym dokumenty strategiczne były niezbędne. Jankowski zwrócił np. uwagę na współpracę w zakresie mobilności sprzętu wojskowego między UE a NATO. Nikt obecnie nie dyskutuje na ten temat, ponieważ stworzony przed wojną system działa w zasadzie bez zarzutu, pozwalając na swobodne przemieszczanie sprzętu. Obecnie w stolicach państw członkowskich NATO i UE jest większa polityczna wola współpracy i przygotowywania wspólnych stanowisk. Zdaniem panelistów trzeba tę gotowość wykorzystać.
Co z tego wynika
Refleksje rozmówców wskazują, że w transatlantyckim układzie bezpieczeństwa trwa adaptacja do rzeczywistości, w której Rosja jest przeciwnikiem, a nie partnerem, Chiny mogą być ryzykiem, natomiast Stany Zjednoczone muszą dzielić zaangażowanie między teatr europejski a azjatycki. NATO i Unia Europejska na razie niechętnie formułują jednak konfrontacyjne strategie i wolą bieżącą współpracę nawet w obszarach wymagających strategicznych ustaleń. Aby adaptacja do egzystencjalnego zagrożenia w Europie była skuteczna, musi dojść do pogłębienia współpracy UE i NATO oraz zwiększenia obronnej roli państw europejskich. 
Współpraca: Marek Świerczyński
* Konferencję Warsaw European Conversation zorganizowały Polityka Insight oraz European Council on Foreign Relations. Partnerami wydarzenia były: Orange, Deloitte, European Climate Foundation, McDonald's, Nexity, Polski Związek Firm Deweloperskich, Veolia, Visa oraz Żabka Group.
