Zapowiedź
Czy Zachód jest na wojnie z Rosją? Panel „Jak obronić Zachód” rozpoczniemy od próby zdefiniowania statusu konfliktu, jaki trwa między Rosją a kolektywnym Zachodem. Agresja zbrojna przeciwko Ukrainie jest najostrzejszym, ale nie jedynym przejawem tej konfrontacji. Zerwanie dostaw surowców energetycznych do Europy, prowokacje zbrojne wobec NATO, ataki władz w Moskwie na związane z Zachodem instytucje i organizacje, wojna propagandowa i kremlowska retoryka „starcia cywilizacji” - to wszystko świadczy o wkroczeniu Rosji na ścieżkę starcia, która przekreśla trwające ponad 20 lat zbliżenie Rosji z zachodnią demokracją. Mimo wyraźnych oznak jednostronnego wypowiedzenia wojny Zachodowi przez Rosję, ocena zaistniałej sytuacji wciąż nie jest jednoznaczna, co rzutuje na strategie dostosowania się do rosyjskiej agresji lub przeciwstawienia się jej na różnych poziomach. A zatem ocena, czy między Rosją a Zachodem trwa wojna, i jeśli tak, to jaka, będzie punktem wyjścia do dalszej dyskusji.
Kto dowodzi, a kto jest dowodzony? Niezależnie, czy trwającą konfrontację uczestnicy panelu nazwą wojną, czy nie, warto postawić pytanie, czy kolektywny Zachód posiada odpowiednie struktury konsultacji, oceny sytuacji i podejmowania decyzji wobec dynamicznie zmieniającego się zagrożenia. W grze są przynajmniej trzy zbiorowe podmioty wyznaczające politykę bloków państw: NATO - które nie angażuje się w konflikt bezpośrednio, ale koordynuje militarne wsparcie dla Ukrainy; Unia Europejska - która pełni wiodącą rolę w polityce sankcyjnej i działaniach mających na celu opanowanie kryzysu energetycznego, oraz globalna koalicja ponad 50 krajów pod przywództwem USA (złożona z państw NATO oraz sojuszników USA), która wspiera Ukrainę zbrojnie i finansowo. Czy należy uznać, że „głównodowodzącym” Zachodu jest prezydent USA Joe Biden? Jaka jest rola liderów krajów unijnych, Wielkiej Brytanii i bezpośrednich sąsiadów Ukrainy? Co obecna sytuacja mówi nam o przydatności ONZ i OBWE?
Czy Zachód ma spójną strategię? Skuteczne przeciwstawienie się Rosji wymaga współdziałania w wielu obszarach: militarnym, energetycznym, żywnościowym, informacyjnym, cyberbezpieczeństwa. Choć wszystkie te domeny stały się polem konfrontacji Rosji z Zachodem, tylko część podlega uzgodnieniom w ramach zachodnich struktur politycznych, gospodarczych i bezpieczeństwa. Rozbieżne interesy i rywalizacja narodowa najbardziej dają o sobie znać w sferze surowców energetycznych, co Rosja bezwzględnie wykorzystuje. Czy wspólny i spójny front Zachodu jest w ogóle możliwy? Czy poszczególne państwa są w stanie tymczasowo zawiesić własne ambicje, czy przeciwnie - wykorzystują okres konfrontacji z Rosją dla poprawy własnej pozycji wobec formalnych sojuszników? Jak strategia przeciwstawienia się Rosji wpływa i koresponduje z inną - powstrzymywania globalnej ekspansji Chin? Wreszcie, czy Zachód ma przeciwko sobie nową „oś zła” Moskwa-Teheran-Pjongjang i jak wobec niej ustawi się Pekin?
Co ma być dla Zachodu zwycięstwem? Społeczność międzynarodowa chciałaby jak najszybszego zakończenia wojny i rozpoczęcia odbudowy Ukrainy. Jednocześnie rośnie świadomość, że pokój bez obezwładnienia Rosji może być tymczasowy, a po nim nastąpi wojna jeszcze gorsza. Dominuje przekonanie, że Ukraina nie zrezygnuje z walki, dopóki nie wyprze lub nie zmusi do wycofania rosyjskich wojsk z całości swojego terytorium, łącznie z zajętymi w latach 2014-2015 Krymem i Donbasem. Cele Zachodu w walce z rosyjską agresją wykraczają jednak poza pole walki. Joe Biden swego czasu określił je jako pozbawienie Rosji zdolności do zaatakowania kogokolwiek w przyszłości. Czy to realistyczny zamiar? Jak ocenić jego spełnienie? A może kolektywny Zachód ma już jakiś inny cel konfrontacji z Rosją? Śledząc decyzje i wypowiedzi liderów poszczególnych państw można dojść do wniosku, że każdy inaczej widzi końcowy wynik. Jak to widzą nasi paneliści?
Paneliści
W otwierającym tegoroczne Ryzyka i Trendy panelu „Jak obronić Zachód” wezmą udział: Kolinda Grabar-Kitarović - była prezydentka Republiki Chorwacji i współautorka Inicjatywy Trójmorza, emerytowany kontradmirał marynarki wojennej USA, a zarazem współzałożyciel i prezes zarządu IP3 Michael Hewitt, Guillaume Lasconjarias, dyrektor francuskiego Instytutu Wyższych Studiów Obrony Narodowej, Rafael Loss, niemiecki ekspert ds. bezpieczeństwa z Europejskiej Rady Spraw Zagranicznych oraz Fabrice Pothier, prezes Rasmussen Global, długoletni cywilny urzędnik kwatery głównej NATO.